Πως βρίσκω τον κατάλληλο βαθμό άσκησης;

Ας υποθέσουμε ότι ο Γιώργος αποφάσισε να εντάξει και την άσκηση – άθληση στο πρόγραμμα  του. Ο Γιώργος είναι σχετικά υπέρβαρος και του αρέσει ο νωχελικός τρόπος ζωής. Ξεκινάει, λοιπόν, να περπατά μία ώρα την ημέρα, καθόσον έχει ακούσει και διαβάσει ότι αυτή η άσκηση είναι επαρκής για την υγεία του. Τις πρώτες μέρες αρχίζουν να τον πονάνε οι μύες του, τα γόνατά του και λίγο η μέση του. Σκέφτεται ότι ίσως η μία ώρα, και στο ρυθμό που βαδίζει, είναι υπερβολική προσπάθεια γι’ αυτόν. Οι επιλογές που έχει είναι: να ελαττώσει το χρόνο και να κατεβάσει το ρυθμό, να επιμείνει στη μία ώρα προσπάθεια, ή να ξαναγυρίσει στην αγαπημένη του πολυθρόνα. Πως μπορεί να ξέρει πια είναι η σωστή επιλογή; Ας υποθέσουμε ότι απορρίπτει την επιλογή της πολυθρόνας και αποφασίζει να ελαττώσει το χρόνο και να κατεβάσει το ρυθμό που βαδίζει. Ποιος θα είναι ο νέος χρόνος και ρυθμός; Μήπως έπρεπε να επιμείνει, καθόσον είναι γνωστό ότι στην αρχή ενός προγράμματος άθλησης πάντα υπάρχουν τέτοιου είδους πόνοι; Και αν επιμείνει μήπως προκαλέσει κάποιο σοβαρό πρόβλημα;

Τα παραπάνω ερωτήματα δεν προκύπτουν μόνο σε κάποιον υπέρβαρο Γιώργο, αλλά και σε αθλητές ή άτομα που είναι αρκετά γυμνασμένα και επανέρχονται μετά από τραυματισμό. Επίσης τέτοιου είδους ερωτήματα προκύπτουν και για θέματα πέρα από την άσκηση. Έχω ένα βάρος και πρέπει να το κρεμάσω κάπου. Τι σχοινί θα χρησιμοποιήσω; Αυτό που έχω για την αναρρίχηση (που είναι ασφαλές αλλά και πανάκριβο) ή αυτό που βρίσκεται κάπου σε μια γωνία της αποθήκης;

Η μέθοδος με την οποίαν προσεγγίζουμε μια λύση είναι συνήθως η ίδια: η μέθοδος της δοκιμής και του σφάλματος. Αυτή βασικά τη μέθοδο χρησιμοποιούν και οι ζωντανοί οργανισμοί κατά τη διαδικασία της προσαρμογής. Δοκιμάζω, βλέπω το αποτέλεσμα, επανέρχομαι και αναπροσαρμόζω, ξαναδοκιμάζω και ούτω καθεξής. Η μέθοδος αυτή όμως έχει τα όριά της. Θα κρεμάσω το βάρος δοκιμάζοντας και μετά θα δω το σπασμένο αγαλματίδιο για να ξαναδοκιμάσω; Και τι γίνεται όταν οι παράγοντες που πρέπει να αναπροσαρμόσω είναι πολλοί; Ποιόν θα αναπροσαρμόσω και πόσες δοκιμές πρέπει να κάνω, αν υποθέσουμε ότι το αποτέλεσμα δεν είναι καταστροφικό;

Υπάρχει άλλη μέθοδος για την επίλυση των προβλημάτων; Ναι και λέγεται επιστήμη. Τα μαθηματικά μοντέλα μπορούν να μας δώσουν απαντήσεις με μηδέν ρίσκο, με ασύλληπτες ταχύτητες, αξιόπιστα, και, σχεδόν, χωρίς περιορισμό στην πολυπλοκότητα των προβλημάτων. Ας επανέλθουμε όμως στο αρχικό ερώτημα. Πως βρίσκουμε το βέλτιστο ρυθμό άσκησης; Η μέθοδος δοκιμής και σφάλματος στη συγκεκριμένη περίπτωση αποτυγχάνει, γιατί το αποτέλεσμα μπορεί να είναι καταστροφικό ή να μην υπάρχει αποτέλεσμα.  Η απάντηση μέσω της επιστήμης είναι εφικτή, αλλά όχι στη διάθεση του μη ειδήμονα. Τι μένει λοιπόν; Πολλοί άνθρωποι απαντούν στο ερώτημα με τη φράση «άκου το σώμα σου». Τι σημαίνει όμως αυτό; Ο Γιώργος “ακούει” το σώμα του να του λέει ότι κάτι συμβαίνει. Δεν του μιλάει  για το βέλτιστο.

Η απάντηση ίσως να βρίσκεται σε μια συνειδητή και μεθοδική εφαρμογή της μεθόδου δοκιμής και σφάλματος. Συνειδητή σημαίνει ότι, γνωρίζοντας όλα τα παραπάνω, ξεκινάω την άθλησή μου με πρόγραμμα. Μεθοδική σημαίνει ότι το πρόγραμμά μου περιλαμβάνει την παλινδρόμηση ανάμεσα στο χαλαρό και το λίγο πιο δυναμικό στιλ. Ξεκινάω από χαμηλούς ρυθμούς άθλησης, έχοντας επίγνωση ότι αυτό δεν είναι το βέλτιστο. Παραμένω σε ένα επίπεδο για αρκετό χρόνο χωρίς να βιάζομαι να αυξήσω το ρυθμό μου. Ίσως και να καταγράφω χρόνους και το βαθμό καταπόνησης. Η καταπόνηση δεν είναι μετρήσιμο μέγεθος, τουλάχιστον με μια απλή προσέγγιση. Μπορεί όμως κάποιος να την παρατηρήσει, αν εστιάσει με προσοχή στο σώμα του και στο μυαλό του.

Δεν πρέπει να ακούσουμε μόνο το σώμα μας, αλλά να ελέγξουμε και το μυαλό μας. Επειδή ο άνθρωπος από φυσικού του ρέπει προς τη χαλαρότητα, θα πρέπει να καταπολεμήσουμε όλες εκείνες τις δικαιολογίες και επιχειρήματα που θα ξεπηδήσουν προκειμένου να χαλαρώσουμε. Το μυαλό μας είναι ένας δικηγόρος, που το μόνο που τον ενδιαφέρει, είναι να κερδίσει την υπόθεση με έπαθλο την χαλάρωση στη πολυθρόνα.

Στην ουσία βρισκόμαστε πάλι στη μέθοδο της δοκιμής και σφάλματος αλλά με μια «επιστημονική απόχρωση». Η περιορισμοί παραμένουν. Αν, για παράδειγμα, το άτομο έχει ιδιομορφίες, αυτές θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν. Πιθανόν να χρειασθεί  παρακολούθηση και συμπαράσταση από κάποιο εξειδικευμένο άτομο.

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι παλινδρόμηση σημαίνει εμπρός αλλά και πίσω. Δεν ανεβάζουμε μόνο το ρυθμό μας, αλλά και οπισθοδρομούμε, και αυτό για τόσες φορές ώστε να βρεθεί η βέλτιστη απόδοση. Η βέλτιστη απόδοση θα αναδειχθεί όταν αυτή η παλινδρόμηση θα πάψει να είναι αναγκαία. Πάλι όμως θα πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή για μια αναπροσαρμογή, καθόσον η ζωή είναι κάτι δυναμικό. Η ηλικία, ατυχίες και πολλά άλλα απρόβλεπτα, μπορεί να μας αναγκάσουν σε μια αναπροσαρμογή.

Είναι κατανοητό, λοιπόν, ότι η απάντηση στο αρχικό ερώτημα δεν είναι απλά και μόνο “άκου το σώμα σου», χωρίς αυστηρά προσδιορισμένο περιεχόμενο. Ούτε είναι ένα απλό βλέποντας και κάνοντας.