Το λίγο και το πολύ

 «Το λίγο μπορεί να γιομίσει μια ζωή και το πολύ να την κάμει βαρετή κι άνοστη», φράση από το βιβλίο «καλντερίμι» του Γιάννη Καλπούζου (σελ. 560).

Όταν ζήσουμε ένα γεγονός - ευχάριστο η δυσάρεστο δεν έχει σημασία - και το γεγονος αυτό συνοδεύεται από μια έντονη συναισθηματική κατάσταση, το γεγονός αυτό καταγράφεται ανεξίτηλα στη μνήμη μας και η ανάμνηση του είναι ζωντανή, συχνή και «γιομίζει μια ζωη». Η επανάληψη του γεγονότος μέσα στο χρόνο, αδυνατίζει τη ζωντάνια του και η ανάμνηση του δεν συγκινεί. 

Κάποια εποχή πέρασα τις τέσσερεις εποχές του χρόνου σε μια πανέμορφη εξοχή, σε ένα σχετικά απομονωμένο σπίτι. Ένα ανοιξιάτικο πρωϊνό συνάντησα στο δρόμο μια απο τις ελάχιστες γειτόνισσες. Αγρότισσα, με αρκετά χρόνια φορτωμένα στη πλάτη, κουβαλούσε δύο κουβάδες με τροφή για τα ζωντανά της.

Την καλημέρισα και, ενθουσιασμένος από την ανοιξιάτικη μαγεία, της μίλησα με περίσσειο θαυμασμό για το ποσό τυχερή ήταν που ζούσε σε ένα τέτοιο τόπο. Σταμάτησε, άφησε τους κουβάδες κάτω, και βάζοντας τα χέρια στη μέση μου είπε «ζήσε και ‘σύ τριάντα χρόνια εδώ και μετά έλα να μου ξαναμιλήσεις».

Αυτός ο ένας χρόνος που έμεινα σε κείνο το τόπο έχει ξεχωριστή διακεκριμένη θέση στις αναμνήσεις μου, «γιομιζει μια ζωή». Το «πολύ» της γειτόνισσας έκανε τον τόπο «βαρετό και άνοστο».

Πρωτόγνωρες ευχάριστες καταστάσεις ενεργοποιούν τον εγκέφαλο και καταγράφονται μαζί με την ευχαρίστηση που προκαλούν. Η ανάμνηση τους αργότερα προκαλεί  ευχαρίστηση. Η ένταση της ευχαρίστησης εξαρτάται από το ποσό μπορεί κανείς να προσεγγίσει την αρχική κατάσταση. Όταν όμως η ευχάριστη κατάσταση γίνει ρουτίνα, ο καθένας μας γνωρίζει, ότι γίνεται «βαρετή και άνοστη». Αυτός είναι ο λόγος που πολλοί ψάχνουν για το πρωτόγνωρο, και, επειδή το υλικό τους σώμα κηδεμονεύει το πνεύμα, καταλήγουν σε ένα διαρκές κυνήγι της ευχαρίστησης μέσα απο υλικές απολαύσεις.

Αξιοσημειωτο είναι ότι και στις περιπτώσεις των δυσάρεστων γεγονότων λειτουργεί ο ίδιος μηχανισμός. Ένα πρωτόγνωρο δυσάρεστο γεγονός προκαλεί δυσαρέσκεια και αρνητικά συναισθήματα, που όταν δεν υπάρχει επανάληψη και δεν ξεπεραστεί με κάποιον άλλο φτρόπο, π.χ. ψυχολογική υποστήριξη, επανέρχεται σαν δυσάρεστη ανάμνηση «μια ζωή».

Στη περίπτωση που το δυσάρεστο γεγονός επαναλαμβάνεται δεν γίνεται βέβαια «βαρετό και άνοστο», αλλά μπορεί να μονιμοποιηθεί σε μια δυσάρεστη κατάσταση, και να «γιομίσει μια ζωή» με δυστυχία, πόνο, μιζέρια ή οτιδήποτε άλλο κουβαλάει αυτό το γεγονός.

Σαν μια διέξοδο ανάμεσα στο «λίγο» και το «πολύ», προτείνω το «Μέτρον Άριστον»