Μας αρέσουν οι ιστορίες

Το Netflix, τον Ιανουάριο 2023, μετράει 220,67 εκατομμύρια συνδρομητές. Ο αριθμός των ανθρώπων που διαβάζουν ιστορίες και παρακολουθούν κινηματογράφο, όπως αντιλαμβάνεστε, είναι επίσης με πολλά ψηφία.

Ο Αντόνιο Νταμάσιο στο βιβλίο του «Η παράξενη κατάσταση των πραγμάτων» με υπότιτλο «Η Ζωή, τα Συναισθήματα και η Δημιουργία των Πολιτισμών» αναφέρει χαρακτηριστικά:

 «Όλες οι λέξεις που χρησιμοποιούμε, σε οποιαδήποτε γλώσσα, γραπτή η προφορική…αποτελούνται νοηματικά από εικόνες………

Το σύνολο των εικόνων που κατά κανόνα σχετίζονται με ένα αντικείμενο ή συμβάν αντιστοιχεί με την “ιδέα” αυτού του αντικειμένου ή συμβάντος, της “αντίληψης” γι’ αυτό, και της σημασίας του………Όλο το μυαλό αποτελείται από εικόνες……Η βασική μονάδα του μυαλού είναι η εικόνα, η εικόνα ενός πράγματος ή αυτού που κάνει ένα πράγμα, ή, τέλος, αυτού που ένα πράγμα σε κάνει να αισθανθείς. Ή η εικόνα αυτού που πιστεύεις για ένα πράγμα. Ή οι εικόνες των λέξεων που αποδίδουν κάποιο από τα παραπάνω, η το σύνολό τους……

Η ενσωμάτωση εικόνων που σχετίζονται με την όραση, τον ήχο και την αφή, …παίρνει πολλές μορφές. Μπορεί να αποδώσει ένα αντικείμενο από πολλές αισθητηριακές πλευρές, και μπορεί επίσης να δημιουργήσει μία ακολουθία αντικειμένων και γεγονότων….να παράγει το είδος των λογικών ακολουθιών που αποκαλούμε “αφηγήματα”. …..

Οι ανακαλούμενες εικόνες είναι επίσης απαραίτητες για τη σύνθεση αφηγήσεων, της διήγησης ιστοριών ή οποία είναι τόσο χαρακτηριστική του ανθρώπινου μυαλού, και η οποία χρησιμοποιεί τρέχουσες καθώς και παλαιές εικόνες παράλληλα με τις γλωσσικές μεταφράσεις σχεδόν όλων των αφηγημάτων στο εσωτερικό μας κινηματογραφικό στούντιο…….

Είμαστε ακάματοι αφηγητές ιστοριών σχετικά με σχεδόν τα πάντα στη ζωή μας, κυρίως όσον αφορά τα σημαντικά πράγματα, αλλά όχι μόνο, και ευχαρίστως χρωματίζουμε τις αφηγήσεις μας με όλες τις προκαταλήψεις παλαιότερων εμπειριών και με όσα συμπαθούμε ή αντιπαθούμε.»

Είναι γεγονός, λοιπόν, μας αρέσουν οι ιστορίες. Και δεν αρέσουν μόνο στον σύγχρονο άνθρωπο, αλλά άρεσαν πάντα σε όλους τους προγόνους μας. Το γιατί συμβαίνει αυτό, εξηγείται νευρολογικά από το γεγονός ότι «όλο το μυαλό αποτελείται από εικόνες», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο παραπάνω απόσπασμα από τον Αντόνιο Νταμάσιο. Οι ιστορίες, εξ ορισμού, αναφέρονται στο παρελθόν ή στο μέλλον. Δεν υπάρχουν ιστορίες στο τώρα. Αυτό σημαίνει ότι μας μεταφέρουν νοητικά σε γεγονότα του παρελθόντος, σε εποχές του παρελθόντος ή και σε εποχές του μέλλοντος. Αυτό, ανάλογα με το πόσο φαντασιακά λειτουργεί ο καθένας από μας, είναι μια μορφή υπέρβασης του χρόνου. Μπορούμε να ταξιδεύουμε με την ταχύτητα της σκέψης από το παρελθόν στο μέλλον με στάση εκεί που μας ενδιαφέρει.

Αν βρεθεί κανείς δίπλα σε άτομα που μεταφέρονται νοητικά στο παρελθόν, λόγω κάποιας εγκεφαλικής δυσλειτουργίας, μπορεί να διαπιστώσει την ένταση της προσκόλλησης στο παρελθόντα χρόνο. Χρειάζονται φάρμακα και θεραπεία για να ελεγχθεί αυτή η κατάσταση και να μπορούν τα άτομα αυτά να ζουν δίπλα μας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε μια μη ελεγχόμενη υπέρβαση του χρόνου.

Η υπέρβαση του χρόνου μέσα από ιστορίες απαιτεί όχι μόνο υγιή  μυαλά, αλλά και καλλιεργημένα μυαλά. Το ταξίδι στο παρελθόν και το μέλλον εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από την καλλιέργεια του ατόμου.

Είναι ενδιαφέρον να διαβάσετε και το άρθρο σχετικά με το «Παρελθόν, Παρόν, Μέλλον» καθώς επίσης και Ναι στο Φιλοσοφικό στοχασμό και Τρεις τρόποι θέασης της ζωής.